Οι βαρδιάνοι του Ταΰγετου

Ο ήλιος λάμπει έξω από το παράθυρο, στο μπαλκονάκι με τα μαρμάρινα φουρούσια. Το πεύκο βουίζει και στο βάθος βλέπω πολύ πολύ μακριά τη θάλασσα να λάμπει το ακρωτήριο του Μαλέα και τα Κύθηρα να γαλανίζουν στον ορίζοντα. Ξύπνησα στο «Κάστανο». Δωμάτιο είναι. Στον ξενώνα Γεωδή.  Σε ένα άγνωστο χωριουδάκι που λέγεται Άρνα. Στον Ταΰγετο.

Οι πλαγιές του βουνού υψώνονται ομαλά αλλά είναι σκαμμένες από χαράδρες. Η Άρνα όπως και τα άλλα χωριουδάκια χτίστηκαν εδώ μακριά από τον θόρυβο για το φόβο των πειρατών. Είναι γνωστά και ως Μπαρδουνοχώρια. Όνομα που έρχεται από τα χρόνια των Φράγκων μιας και εδώ στις κορφές και τα περάσματα υπήρχαν φρουρές για να ελέγχουν το τόπο (πιθανώς και από τα βυζαντινά χρόνια). Από το λατινικό bardia, ήγουν φρουρά, βγήκαν τα Μπαρδουνοχώρια.

Η ιστορία λίγα έγραψε για αυτή την άγνωστη μεριά της Λακωνικής γης και τους βαρδιάνους της. Σε κάπως πιο γνωστές σελίδες της φύλαξε θέση για τους Γιατράκους – οι οποίοι είναι το μεγάλο σόι της Άρνας, με καταγωγή από τους Μεδίκους της Φλωρεντίας, διάσημοι γιατροί και ο πλέον διάσημος εξ αυτών ήταν αρχίατρος του Κολοκοτρώνη – και για τον τρομερό οπλαρχηγό Παναγιώταρο Βενετσανάκη από την Καστάνια. Και βέβαια για τους άγριους Τουρκομπαρδουνιώτες που ζούσαν στην περιοχή και στο κάστρο της Μπαρδουνίας, οι οποίοι ζόριζαν πολύ τους έρμους τους χριστιανούς της γειτονιάς.

Αρχαίους τόπους ελάχιστους βρήκαμε και το μόνο που ξέρουμε είναι ότι η περιοχή βρίσκεται πάνω στα παμπάλαια περάσματα που συνέδεαν τη Λακωνία με τη Μεσσηνία. Γνωστότερο από τα οποία είναι η Βασιλική οδός, που συνέδεε την αρχαία Αρκίνα (πόλη χαμένη στα δάση ανάμεσα Σπαρτιά και Γόλα) με τη Μεσσηνία και περνούσε από το υπέροχο δάσος της Βασιλικής που σώζει ως σήμερα το όνομα του αρχαίου δρόμου.

Δροσιζόμαστε κάτω από τον πλάτανο στην πλατεία της Άρνας. Πελώριος αλήθεια. Είναι ο μεγαλύτερος πλάτανος στην Ελλάδα λένε. Με περισσότερο από 13 μέτρα διάμετρο είναι αληθινό θηρίο. Απέναντι του γαργαρίζει η βρύση της Φτιαλίνας (Φτιαλίνα ήταν η γυναίκα του Τούρκου Τζερεμέ, στον οποίο ανήκε κάποτε η περιοχή) με μαρμάρινη διαμόρφωση δωρισμένη από το «Σύλλογο Αρνιωτών Βρούκλυν» το 1922. Μετανάστες… Μεταπολεμικά τα πούλμαν έφευγαν από δω γεμάτα κόσμο για τις εφτά γωνιές του πλανήτη.

Πιο βόρεια από την Άρνα περνάμε τη Βασιλική, τους όμορφους Γοράνους και φτάνουμε στο μοναστήρι της Γόλας, μέσα στα έλατα και τα πεύκα. Η θέα στις πλαγιές του Ταΰγετου είναι πραγματικά μαγευτική. Η κορυφή  Προφήτης Ηλίας μια γυμνή πυραμίδα και γύρω της οι άλλες κορυφές: οι Λάκωνες ανέκαθεν τις έβλεπαν πέντε γι αυτό λένε και τον Ταΰγετο Πενταδάχτυλο. Τοπία με σταχτιά πέτρα πάνω από τα δάση που βουίζουν από τον αέρα. Η Μονή ήσυχη και πολύ περιποιημένη έχει ένα ωραίο πέτρινο καθολικό, τείχη και λίγους μοναχούς.

Κάτω η ρεματιά χάνεται στο σκοτάδι του δάσους, ένα μονοπάτι την ξετρυπάει και οδηγεί στα πνιγμένα στα πλατάνια Κουμουστά. Ξεδιψάμε από την παγωμένη πηγή στην πλατεία. Την περιποιημένη – όπως και πολλά από τα σπίτια του χωριού – πλατεία. Μασουλάμε ένα τσαμπί σταφύλια, από τις πολλές αγριοκληματαριές, λίγα μελωμένα σύκα σε ένα πέτρινο πεζούλι και φύγαμε.

Μια μεγάλη καταπράσινη χαράδρα χωρίζει την  Άρνα από τα απέναντι χωριά. Στο βάθος ο αρχαίος Σμήνος ποταμός κυλάει το ίδιο νερό στο οποίο ξεδίψασε ο Παυσανίας. Πάνω από τις απότομες πλαγιές ένα μάτσο χωριουδάκια μετράνε το χρόνο με  φως που λάμπει άνω στις κορφές του Πενταδάχτυλου. Ο Άγιος Νικόλαος με το κάστρο της Μπαρδουνίας, το Σελεγκούδι, η πανέμορφη  Καστάνια και πιο ψηλά σαν ένα άγριο φρούριο  φυλακή η Παναγία Γιάτρισσα, ακριβώς στο διάσελο. Η θέα από εκεί στη Λακωνία και τη Μεσσηνία είναι άλλο πράγμα.

Πιάνουμε το χωματόδρομο βόρεια, που μας χώνει μέσα στα δάση της Βασιλικής, που μοσχοβολάνε πεύκο και έλατο: η λακωνική φύση τα ξανάφτιαξε μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1916. Κλασσικός κάποτε τόπος διακοπών το δάσος έχει ακόμη κάμποσα παλιά παραπήγματα. Σταματάμε μπροστά στο ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα. Μια παρέα μόλις έχει παρκάρει. Κάποτε εδώ, στη δροσιά του δάσους με τα θεόρατα μαυρόπευκα έρχονταν άνθρωποι με ευαίσθητα πνευμόνια να γίνουν καλά. Σήμερα;

–    Παιδιά έχετε κάνα τσιγάρο, με ρωτάνε;

Χαμογελάω και τους δίνω από το πακέτο του φωτογράφου μου…

Που βρίσκομαι;

Η Άρνα βρίσκεται στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Ταΰγετου. Ο καλύτερο τρόπος να έρθετε είναι οδικώς μέσω Σπάρτης. Στα 18 χλμ. πηγαίνοντας από Σπάρτη προς Γύθειο στρίβετε αριστερά προς τα χωριά Ποταμιά και Γοράνους. Από τους Γοράνους η Άρνα απέχει 14 χλμ.