«Έξι καλαμάκια και δυο μπύρες». Η κάπνα από τις ψησταριές του Αγίου Πρόδρομου, στην ορεινή Χαλκιδική, έμεινε πίσω μαζί με τις εκατοντάδες ξεκούραστα χιλιόμετρα από την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, μαζί και με τον φόβο μου ότι ο θηριώδης εξοπλισμός του φωτογράφου μου δεν θα χωρούσε στο μικρό μας όχημα: έξω έπεσα ευτυχώς, μικρό ήταν απλώς το μάτι μου.
Ακολουθούμε τον καινούριο δρόμο προς Αρναία διασχίζοντας τους βόρειους πρόποδες του Χολομόντα, ανεβοκατεβαίνοντας σε χαμηλούς λόφους με σταχτοπράσινα σταροχώραφα και βελανιδιές. Απολαμβάνουμε ζωηρή οδήγηση, στροφές και τη θέα στις λίμνες Κορώνεια και τη Βόλβη. Μπροστά μας φαίνεται μια κόκκινη κεραμιδένια στάμπα στο πράσινο βουνό: η Αρναία. Μια κωμόπολη που δείχνει αν είσαι βιαστικός νέα.
Η Αρναία διόλου νέα δεν είναι. Για την ακρίβεια είναι ένα από τα ιστορικότερα κεφαλοχώρια της Χαλκιδικής. Βέβαια το όνομά της – το οποίο θυμίζει τις αρχαίες πόλεις Αρναί και Αυγαία οι οποίες εδώ γύρω βρίσκονταν – αντικατέστησε το υπόπτου σλαβικής προελεύσεως αλλά δημοφιλέστερο Λιαρίγκοβη. Κάποτε Κωνσταμονίτικο μετόχι η Λιαρίγκοβη ανήκε στα Μαντεμοχώρια – τα οποία εκμεταλλεύονταν τον μεταλλευτικό πλούτο της Χαλκιδικής – και καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Χατζή Μπαϊράμ πασά το 1821.
Ξαναχτίστηκε όμως. Και χτίστηκε όμορφα. Το βλέπουμε στην πλατεία, στο εξαιρετικά αναστηλωμένο παλιό χάνι – σήμερα Οικία Αλεξάνδρου – και στο παλαιό σχολείο ακριβώς απέναντι (σήμερα Δημαρχείο). Και στον καημένο τον Άγιο Στέφανο ακριβώς δίπλα. Κυριολεκτικά καημένο. Μια πυρκαγιά το Σεπτέμβρη του 2005 έκαψε την στέγη και οτιδήποτε ξύλινο στο ναό. Όμως μια έκπληξη περίμενε τους αρχαιολόγους που έκαναν δοκιμαστικές τομές για τη στερέωση. Τέσσερις νέες φάσεις αποκαλύφθηκαν, τέσσερις ναοί κάτω από τον υπάρχοντα. «Δύο βυζαντινές, μια παλαιοχριστιανική βασιλική και η παλιότερη μεταβυζαντινή η οποία το 1812 επεκτάθηκε στο σημερινό ναό» μου έλεγε η αρχαιολόγος Ελένη Στούμπου της 10ης Εφορίας βυζαντινών αρχαιοτήτων.
Ανηφορίζουμε προς τις πάνω γειτονιές, αφήνοντας τους γενειοφόρους αγιορείτες μοναχούς κολλημένους στα κρύσταλλα του λεωφορείου του ΚΤΕΛ – από την Αρναία περνάει ιστορικά ο κεντρικός δρόμος που συνδέει τη Θεσσαλονίκη με το Άγιο Όρος – να χαζεύουν σιωπηλοί τον πλάτανο και τον κόσμο στη πλατεία.
Η Αρναία έχει διατηρήσει ένα σπουδαίο ιστορικό πυρήνα –σώζεται περίπου το 90% του παλαιού οικισμού! – με πολλά ωραία αρχοντόσπιτα στα οποία παρατηρούμε έκπληκτοι έναν οικοδομικό οργασμό. Ωραία μακεδονίτικα σπίτια με χαγιάτια αναστηλώνονται, τοίχοι από τσατμά και μπαγδατί στηρίζονται με πλέγμα, πέτρινοι τοίχοι αναδύονται με πανάκριβες αμμοβολές από τον παλιοσοβά και αρμολογούνται, όψεις ξαναβρίσκουν το λουλακί, το βυσσινί, το μπλε του κοβαλτίου, ξύλινα ζωνάρια ξαναβρίσκουν το βαθύ καφέ χρώμα. «Τα περισσότερα χρονολογούνται από τα μέσα του 19ου αιώνα και είναι τυπικά μακεδονίτικα, με πέτρινη βάση, χαγιάτι, ξύλινο σκελετό. Σώθηκαν γιατί στην Αρναία δεν υπήρξε οικονομικό ενδιαφέρον για αντιπαροχή και τσιμέντο. Όσοι έφυγαν ξαναγυρίζουν και ξαναφτιάχνουν τα σπίτια τους» λέει ο αρχιτέκτονας Δημήτρης Αλεξάνδρου. Η ωραία Αρναία ετοιμάζεται για τη δεύτερη νιότη της. Αυτό ήταν έκπληξη.
Πιο ψηλά αυλές με κληματαριές, ιβίσκους, κορομηλιές και αγιοκλήματα μπαξέδες με φασολιές και συκιές τριγυρίζουν παλιά σπίτια, μισοερειπωμένα, με πεσμένες θλιβερές στέγες και σκουριασμένο γαλάζιο στους τοίχους. «Θέλουν πολλά λεφτά… » μας φωνάζει γελαστός ο κυρ Σάββας Μηλόπουλος, που μαστόρευε στο αρχοντικό του. «…30 χρόνια βάζω καρφιά. Λίγο κάθε μέρα. Το δίπλα σπίτι έπεσε γιατί δεν πέρασε κανένας να του βάλει ένα καρφί…». Μας δείχνει τα δωμάτια, το νοικοκυριό του. Μιλάμε για τα παλιά αρχοντικά, για την χαμένη τους ψυχή, για τους παλιούς τους ενοίκους. Τον αφήνουμε μέσα σε ένα απαλό μεσημεριανό φως να συνεχίσει το σταυρόλεξο του.
Απογευματάκι χωνόμαστε στο δάσος για να σκονίσουμε λίγο τα καινούρια μας λάστιχα. Η κόκκινη βολίδα μας σκάβει προβλέψιμα την πούδρα και καταπίνει απαλά κραδασμούς, φυλλωσιές, σκοτάδια, κλάρες οξιάς, ανηφόρες και νεροφαγώματα καθώς σουρουπώνει πάνω από τον Γεροπλάτανο. Ωραία. Ωραία… Η περιπέτεια άρχισε…
Που βρίσκομαι;
Η Αρναία βρίσκεται στην κεντρική , ορεινή Χαλκιδική στη Μακεδονία. Ο ταχύτερος δρόμος να φτάσετε είναι από Θεσσαλονίκη ακολουθώντας το δρόμο προς Θέρμη, Γαλάτιστα και Άγιο Πρόδρομο. Ο νέος δρόμος προς Αρναία περνάει από τη Παλαιοχώρα. Ο παλιός ξεκινάει από Παλαιόκαστρο και έχει ωραίες στροφές μέσα στα δάση.
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.