Ο πύργος των Χρυσών Οστών

 

«Η αριστοκρατία της Νάξου είναι μια αριστοκρατία αγέρωχη. Δεν βλέπεις γύρω σου παρά βελουδένιους σκούφους και δεν ακούς να κουβεντιάζουν για άλλο πράγμα από οικογενειακά δένδρα….». Αυτά έγραφε στα 1714 ο γάλλος Ιησουΐτης περιηγητής Tarillon. Σήμερα 303 χρόνια μετά οι βελουδένιοι σκούφοι είναι μια ανάμνηση που κατοικεί στο κάστρο της Χώρας, στα οικόσημα και στα αρχοντικά με τα φράγκικα και βενετσιάνικα σόγια που ακόμη ζουν εδώ. Και βέβαια στους περίφημους πύργους της Νάξου. Ιδού ο ωραιότερος εξ αυτών…

Φτάσαμε στο Σανγκρί μεσημέρι… Ο καλοκαιρινός ήλιος έκανε το τοπίο να τρεμουλιάζει… Σανγκρί…παράξενο όνομα. Όμως οχι, είναι απλώς παραφθορά του SaintCroix, που είναι η γαλλική ονομασία του γειτονικού μοναστηριού του Τιμίου Σταυρού.

  Αυτό το μοναστήρι είναι σήμερα ο Πύργος Μπαζαίου.

 Πάρκαρα τη μοτοσικλέτα μου δίπλα στα τείχη. Τα κατακίτρινα σταροχώραφα έβγαζαν μια ξινή χορταρένια μυρωδιά, δροσισμένη από το μαλακό μελτέμι που κατέβαινε από τα βουνά του Απάνω Κάστρου.

  Η δροσιά στις αίθουσες του Πύργου ήταν ανακουφιστική… Η έκθεση με τα σύγχρονα γλυπτά έξοχη.

 Ανάμεσα στους πολλούς πύργους που στολίζουν τις ναξιώτικες εξοχές ο Πύργος Μπαζαίου έξω από το Σαγκρί είναι ο πιο ξεχωριστός. Όχι μόνο για την εξαιρετικά διατηρημένη του αρχιτεκτονική και την υποδειγματική του αναστήλωση (στην οποία επικεφαλής ήταν οι αρχιτέκτονες Θεμιστοκλής Μπιλής και Μαρία Μαγνήσαλη) αλλά γιατί στους χώρους του φιλοξενείται κάθε καλοκαίρι μια από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις των Κυκλάδων, το Φεστιβάλ Νάξου.

 

Ο πύργος Μπαζαίου είναι ένα από τα πολύ χαρακτηριστικά μνημεία της Νάξου. Οχυρωμένος με ψηλούς τοίχους πολεμίστρες και μικρά παράθυρα χτίστηκε το 1600 περίπου αλλά δέχθηκε μετατροπές μέσα στα χρόνια και το 1789 απέκτησε τη σημερινή του μορφή. Στέγασε αρχικά το μοναστήρι του Τιμίου Σταυρού  και όταν στις αρχές του 19^ου αιώνα οι μοναχοί έφυγαν, το μοναστήρι ερήμωσε και το 1834 πέρασε στα χέρια του καινούριου ελληνικού κράτους που συστάθηκε μετά την τουρκοκρατία.

Στον πύργο ζούσαν για πολλά χρόνια αγγειοπλάστες και εδώ είχαν και τα εργαστήριά τους. Αυτό κράτησε ως τα τέλη του 19^ου αιώνα όταν ο πύργος πουλήθηκε από το ελληνικό κράτος στην οικογένεια Μπαζαίου ή  Bassegio , μέλη της οποίας υπάρχουν κυρίως στην Ιταλία και τη Βραζιλία (έχουν και ενδιαφέροντα ιστότοπο με οικόσημα και άλλα, www.baseggio.net). 

Ως σήμερα ο πύργος ανήκει σε απόγονους της ίδιας οικογένειας. Ο Γεώργιος Μάριος Βαζαίος είναι ο εν Ελλάδι απόγονος, ιδιοκτήτης του Πύργου στη Νάξο. Πολύ ενδιαφέροντα είναι τα οικόσημα των Bassegio (“Silver Ribbon”, “Blue and Silver Lillies”, “Arma Triestina”, “Naxos Two Stars/Roses”, “Two/Three Ravens” and “Golden Bones”). Το τελευταίο είναι και το συχνότερα εμφανιζόμενο…μια χρυσή κορώνα επάνω από τρία παράλληλα χρυσά οστά, πάνω σε ένα γλυκό μπλε φόντο (όπως στην φωτό εδώ). Ωστόσο στον Πύργο της Νάξου το συνδεδεμένο με αυτόν οικόσημο είναι τα δυο αστέρια (ή τριαντάφυλλα) στεφανωμένα με κορώνα (στην άλλη φωτό). Περιέργως στο σημειωματάριο μου τον είχα ονομάσει «πύργο με τα Χρυσά Οστά», κι έτσι έμεινε στα γραπτά μου. Τα χρυσά οστά είναι απλώς μια εραλδική ανάμνηση της οiκογένειας των τελευταίων κτητόρων.Οι οποίοι δεν είχαν βέβαια σχέση με την “αγέρωχη αριστοκρατία της Νάξου” του Tarillon…

Βγήκαμε από τον πύργο μέσα σε μια απόλυτη γαλήνη και ερημιά. Ήταν η ώρα που όλοι οι επισκέπτες του νησιού βρίσκονταν στις παραλίες. Η μοτοσικλέτα στη σκιά ήταν δροσερή, το αεράκι σταθερό, τα σταροχώραφα συνέχιζαν το μιράζ με τη ζέστη και μόνο ένας χωρικός κατηφόριζε στο δρόμο τραβώντας δυο σταχτιές γίδες δεμένες με ένα λιγδιασμένο σκοινί. Στο χέρι του κρατούσε ένα μικρό μάτσο αγριοτριαντάφυλλα.

Χαιρέτησε βαριεστημένα. 

 – Είδατε το μοναστήρι; είπε. Μου φάνηκε περίεργο που ήξερε πως ήταν μοναστήρι.

  – Ναι…και ο πύργος σήμερα είναι πολύ ωραίος, του απάντησα. Έχει και μια ωραία έκθεση μέσα.

  Με κοίταξε, πολύ παραξενεμένος. Δεν νομίζω πως καταλάβαινε τι του έλεγα. Τα γαλανά του μάτια κοιτούσαν τις οχυρώσεις του μοναστηριού σαν να τις έβλεπαν για πρώτη φορά.

  –  Α…καλά, απάντησε. Εγώ τώρα πάω…

 – Ποιο είναι το χωριό σου? τον ρώτησα καθώς έφευγε.

 – Το Σαγκρί…. έχει και αρχαία εκεί…να πάτε… Πιο ωραία είναι… εδώ μόνο ερημιά… Κι οι γίδες μου τρομάζουν εδώ από την ερημιά… Άιντε… καλό απόγευμα….

Ο πύργος των ρόδων, η ερημιά, τα αγριοτριαντάφυλλα του βοσκού και ένα ελαφρύ αγέρι που δεν βοηθούσε τους στοχασμούς… 

 Κατηφόρισα με μικρή ταχύτητα προς την Αγιάσο…

  

Που βρίσκομαι?

Στη Νάξο φυσικά, το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων όπου θα έρθετε ακτοπλοίκώς από τον Πειραιά ή αεροπορικώς από την Αθήνα.

Το Φεστιβάλ στον Πύργο Μπαζαίου ξεκίνησε το 2001 και περιλαμβάνει αρκετά πρωτοποριακές και σύγχρονες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις κάτω από το σύνθημα «σύγχρονες, ρηξικέλευθες και εμβληματικές δημιουργίες για σύγχρονους, ανήσυχους και ενεργούς πολίτες». Το Φεστιβάλ διοργανώνει ο Πολιτιστικός μη κερδοσκοπικός Οργανισμός «Αιών», ο οποίος ανέλαβε και το εγχείρημα της ανάδειξης του μνημείου σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη Ινστιτούτα και πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού. . Ο Γεώργιος Μάριος Βαζαίος είναι αντιπρόεδρος του οργανισμού «Αιών». Καλλιτεχνικός διευθυντής στο Φεστιβάλ Νάξου είναι ο ψυχίατρος –σκηνοθέτης Στέλιος Κρασανάκης.