Ένα τάμα από τη Χίο στην Αθήνα

Από εκείνο το ταξίδι στη βόρεια Χίο πέρασαν κάμποσα χρόνια. Σε ένα εκκλησάκι παμπάλαιο, στο χωριό Άγιο Γάλας ξεκίνησε μια κουβέντα για τα τάματα. Η οποία ολοκληρώνεται στην Αθήνα σε λίγες ημέρες. Αυτό το ποστ είναι μια ευχή. Πολύ φυσικό. Μια ευχή εξάλλου πάει μαζί με κάθε τάμα.

Το χωριό Άγιο Γάλας, ξεχασμένο κάπου στην λιγότερο γνωστή Χίο θυμίζει τόπο από ταινία των αδελφών Ταβιάνι. Το όνομά του προέρχεται από το αγίασμα που στάζει σε μια σπηλαιώδη βυζαντινή εκκλησία, της Παναγίας της Αγιογαλούσαινας. Στην οποία φτάσαμε ένα μεσημέρι του Απρίλη. Όλο το χωριό ήταν βυθισμένο στη σιωπή.

 

Μπήκαμε στη Αγιογαλούσαινα, και την υγρή σπηλιά της. Ο σταχτής γρανίτης σταλάζει αγίασμα μέσα σε πήλινες γαβάθες και πιθάρια. Στάλες μετράνε την αιωνιότητα στο χιλιοπατημένο από τα σάνδαλα των ασκητών χώμα. Διότι εδώ υπήρχαν κάποτε μοναχοί. Φθαρμένες βυζαντινές τοιχογραφίες και ο κόσμος της σκιάς πλανιέται στο μισόφως. Η Μάρω χαϊδεύει κάτι αρχαία τάματα μπροστά σε ένα παγανιστικά βαμμένο και σκαλισμένο τέμπλο.

«Θυμίζουν Μεξικό..» λέει. Και τα χρώματα στο τέμπλο. Και πολλά από τα πανάρχαια τάματα, φτιαγμένα με μια ναίφ αθωότητα, κάποια ελάχιστα βαμμένα, κάποια εντελώς σχηματικά και στυλιζαρισμένα: χέρια, μάτια, πόδια, παιδάκια, ναύτες, κεφάλια άρρωστα και καράβια που θαλασσοδέρνονταν… Όλα κρεμασμένα πάνω στα ξυλόγλυπτα ανθάκια του τέμπλου, απτές, γήινες, υλικές και χειροπιαστές ευχές και ικεσίες προς την Αγιογαλούσαινα και την εύνοιά της.

Θυμάμαι μιλήσαμε αρκετά για τα τάματα τότε, περπατώντας πάνω στα χαμομήλια του νησιού, έξω από την υγρή σπηλιά.

Τα χρόνια πέρασαν και σε λίγες μέρες από σήμερα (πρώτη του Ιούλη, γενέθλια μέρα μου…) η Μάρω Βασιλειάδου – τότε και νυν και αει συνταξιδιώτισσα  – θα παρουσιάσει τη δική της ματιά για τα τάματα, αυτά τα μικρά λαϊκά τεχνουργήματα που προσπαθούν να μαλακώσουν την μοίρα των ανθρώπων, να την κάνουν  πιο γλυκιά, λιγότερο πονεμένη, πιο φωτεινή…

Οι λίγες φωτό δίνουν μια ιδέα. Τα λόγια της πολλές ακόμη…

«Τάματα
Υπέρ της λύσεως των παθημάτων μας.
Υπέρ της ταχείας αναρρώσεως των ασθενών και ειδικά για το καημένο το αριστερό μου χέρι που το έτρεχα ένα χρόνο στους γιατρούς.
 Υπέρ της μακροημερεύσεως των περιπαθών. Για το σώμα, όπου και όποτε θέλει.
 Υπέρ της αποκαταστάσεως της ασκεψίας και της εξυψώσεως της ιλαρότητος.
 Υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων. Για τη γιαγιά μου που έπλεκε, έραβε, ζύμωνε.
Για τον πατέρα μου.»

Και ίσως κάποιος στο τέλος πει ότι το τάμα είναι απλώς μια εφήμερη ελπίδα. Ίσως…

Αλλά πάλι… και τι έγινε?

Κανείς εξάλλου δεν ζει για πάντα…..

Που βρίσκομαι?

Βρίσκομαι επίσης στη Βόρεια Χίο, στο χωριό Άγιο Γάλας. Ο μόνος τρόπος να πάτε εκεί είναι οδικώς από την πόλη της Χίου μέσω Βολισσού και των χωριών Μελανιός, Παρπαριά.