Μια Παναγία δροσερή!

Μεσημέρι στην ενδοχώρα της Νάξου  με ζέστη του Ιούλη, σφιχτή και ζόρικη…

Έψαχνα τα ξωκλήσια στους ελαιώνες έξω από το Χαλκί και ξεχάστηκα. Παρακαλούσα για μια δροσερή σκιά. Και από μακριά είδα πάνω στο δρόμο ένα βυζαντινό ναό και δίπλα του ένα μικρό κοιμητήριο. Κοιτάζω τα χαρτιά μου, τον χάρτη «Ναι.. αυτός είναι λέω…».

 Είναι μια από τις ωραιότερες αρχαιότερες και σπουδαιότερες εκκλησίες της Νάξου (για πολλούς το σημαντικότερο εκκλησιαστικό μνημείο του νησιού!). Και το όνομά του Παναγία Δροσιανή. Τώρα δροσίστηκα…

 Η Παναγία Δροσιανή ήταν παλιά καθολικό μοναστηριού και κάποτε λεγόταν Θεοσκέπαστη και Παναγία Κερά. Παρατηρώ προσεκτικά το ναό. Έχει μοναδική αρχιτεκτονική, τρία μονόχωρα παρεκκλήσια με τρούλους προσκολλημένα στον βόρειο τοίχο και το στυλ του ναού είναι μονόχωρος τρίκογχος με τρούλο. Τα παρεκκλήσια είναι πολύ ατμοσφαιρικά και στον χώρο τους είδα πολλά θραύσματα από μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, ανάγλυφα και παλαιοβυζαντινά γλυπτά. Οι τρούλοι των δύο παρεκκλησιών είναι ιδιόμορφοι καθώς εξωτερικά είναι τετράγωνοι

 Συναρπαστική η αρχιτεκτονική του, όμως αυτό που κάνει το ναό ασύλληπτα σημαντικό είναι οι τοιχογραφίες του. Πολλοί μελετητές λένε πως οι τοιχογραφίες που έχουν διασωθεί είναι από τις αρχαιότερες των Βαλκανίων και χρονολογούνται στον 6ο αιώνα και στο πρώτο μισό του 7ου  αιώνα.

 Άλλα στρώματα τοιχογραφιών από τον 11ο έως τον 14ο αιώνα υπάρχουν στους τοίχους και ορίζουν ένα μοναδικής ομορφιάς σύνολο. Από τις σπουδαιότερες τοιχογραφίες είναι η σπάνια απεικόνιση του Χριστού στον τρούλο σε δύο μορφές ( νεότερος και γεροντότερος, ένα σπάνιο δείγμα της προεικονοκλαστικής περιόδου)  και η απεικόνιση της Παναγίας ως Αγία Μαρία! Κοιτάζω γύρω σιωπηλός. Το βιβλίο μου λέει μάλιστα πως και οι δύο παραστάσεις συναντώνται στην περίοδο του Μονοφυσιτισμού. Δέος ε;

 Ζωγραφισμένη σε κόγχη μαζί με τους Αγίους Αναργύρους βλέπω και την  πολύ ενδιαφέρουσα τοιχογραφία της Παναγίας Νικοποιού. Έχει ιδιαίτερα εκφραστικό και γλυκό πρόσωπο.

 Στο ναό διασώζονται  το παλιό μαρμάρινο τέμπλο, μαρμάρινοι κηροστάτες και κάποιες παλιές φορητές εικόνες. Ανάμεσά τους ψάχνω την ερμηνεία για το παράξενο προσωνύμιο της Παναγίας. Δροσιανή. Γιατί Δροσιανή;

 Α, τη βρήκα. Εννοώ την παλιά εικόνα της Κυράς Δροσιανής, της Παναγίας δηλαδή, η οποία συνδέεται με πολλούς θρύλους και παραδόσεις. Μέσα από αυτές τις ιστορίες που σώθηκαν μέσα από τη σκόνη των αιώνων βγήκε το όνομα της Παναγίας. Κάποιες ιστορίες λένε ότι ονομάστηκε Δροσιανή γιατί δρόσιζε με τη χάρη της τον τόπο και έφερνε νερά και έκανε τον κάμπο στο Χαλκί και ολόγυρα εύφορο και καρπερό. Κάποιες άλλες ιστορίες λένε πως η εικόνα «δρόσιζε», ίδρωνε, προειδοποιώντας τους ενοίκους της Μονής για κάποιον επερχόμενο κίνδυνο. Σκέφτομαι ποια ιστορία είναι αληθινή. Η εικόνα πάντως είναι στεγνή. Ο κάμπος στο Χαλκί παραμένει εύφορος και δροσερός. Δεν ξέρω. Εγώ πάντως πήρα τη δροσιά της Δροσιανής εκείνο το μεσημέρι, της άναψα κι ένα κεράκι και πήρα τους δρόμους.

 Η Παναγία Δροσιανή έμεινε πίσω κι εγώ ξαναμπήκα στη ζέστη… 

Που βρίσκομαι;

 Η Παναγία Δροσιανή βρίσκεται στη Νάξο. Το εκκλησάκι θα το δείτε πάνω στον ασφαλτόδρομο, ανάμεσα στο χωριό Χαλκί και το χωριό Μονή, στον κάμπο της Τραγαίας. Ο συντομότερος δρόμος για να έρθετε είναι οδικώς από τη πόλη της Νάξου. Στο νησί φτάνετε αεροπορικώς από Αθήνα ή ακτοπλοϊκώς από Πειραιά.

 Ο ναός είναι ανοικτός καθημερινά 1100-1700.