Καραβόλους λένε στις Κυκλάδες τα σαλιγκάρια. Καράβολο ή Καράβολα λένε στην Ίο το λόφο στον οποίο ανακαλύφθηκε ένας σπουδαίος οικισμός της τρίτης χιλιετίας π.Χ. Είναι ο οικισμός του Σκάρκου και τον λόφο τον λένε έτσι οι Νιώτες γιατί οι ξερολιθιές που χτίστηκαν με τα χρόνια για να σχηματίσουν καλλιεργήσιμα χωράφια, θυμίζουν τις σπείρες ενός σαλίγκαρου. Οι ξερολιθιές είναι σύγχρονες, σαν αυτές που υπάρχουν σε όλα τα νησιά και σχηματίζουν αναβαθμίδες. Δεν έχουν σχέση με τον προϊστορικό οικισμό, που άλλωστε βρίσκεται στην κορυφή του λόφου.
Ο πρωτοκυκλαδικός πολιτισμός που άνθισε στον Σκάρκο ήταν ο ίδιος που μας χάρισε τα περίφημα μαρμάρινα κυκλαδικά ειδώλια της Κέρου, της Σύρου και άλλων περιοχών του Αιγαίου. Στον ίδιο χώρο, πάνω από τον οικισμό, βρέθηκαν ίχνη ενός μινωϊκού νεκροταφείου της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. Από το 1986 έχει ανασκαφθεί περίπου το ένα τρίτο του αρχαίου οικισμού, όμως οι αρχαιολόγοι έχουν αποκομίσει σπουδαία στοιχεία για την εσωτερική οργάνωση και την κοινωνική διαστρωμάτωση εκείνης της εποχής, από τη δομή των κτιρίων, τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά τους, τα κινητά ευρήματα, τα λίθινα εργαλεία και τα σκεύη. Μάλιστα, στον οικισμό του Σκάρκου ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά ολοκληρωμένα αγγεία και όχι θραύσματα, όπως συμβαίνει συνήθως, καθώς οι φυσικές επιχωματώσεις διατήρησαν τα ευρήματα σε άριστη κατάσταση για σχεδόν 5.000 χρόνια!
Από τη Χώρα στο Σκάρκο
Η μικρή περιπατητική διαδρομή, διάρκειας 40΄οδηγεί στον λόφο του Σκάρκου, όπου βρίσκεται ο πρωτοκυκλαδικός οικισμός . Η αφετηρία του μονοπατιού βρίσκεται λίγο πριν την πλατεία των Μύλων, ανάμεσα στην εκκλησία του Αγίου Ανδρέα και το καφενείο που στεγάζει το ΚΑΠΗ. Στα πρώτα μέτρα βρίσκεστε στο λιθόστρωτο καλντερίμι μέσα στον οικισμό, το οποίο λίγο παρακάτω γίνεται τσιμεντένιο και οδηγεί βόρεια, έξω από την Χώρα, με θέα στο λιμάνι, τον λόφο του Σκάρκου και τα γύρω βουνά.
Στις δυο διακλαδώσεις του μονοπατιού θα περπατήσετε αριστερά. Καθώς αφήνετε πίσω σας την Χώρα κατηφορίζετε. Όταν φτάσετε στην κοίτη του ποταμού, όπου φθάνει και χωματόδρομος, θα δείτε μπροστά σας την μάντρα που περιβάλει τον αρχαιολογικό χώρο.
