Με τα πόδια στον Κάτω Κόσμο

Όλοι οι δρόμοι της Μέσα Μάνης συγκλίνουν προς το νότο και σαν βέλη δείχνουν όλοι προς το Ακρωτήριο Ταίναρο. Και αρκετά πριν σταματούν σε έναν όρμο με βράχια και υπέροχα παγωμένα νερά.

Εδώ φτάνετε στο τέλος του δρόμου και  – κατά τους αρχαίους Έλληνες – στο τέλος του Επάνω Κόσμου. Στο Τέρμα…

Και παράλληλα φτάνετε στην είσοδο του Κάτω Κόσμου.

Εδώ βρισκόταν ένα πασίγνωστο στην αρχαιότητα ψυχοπομπείο. Τόπος δηλαδή  όπου οι ζωντανοί έρχονταν να κουβεντιάσουν με τις ψυχές των αγαπημένων τους νεκρών. Παραμένει άγνωστη ως σήμερα η ακριβής θέση πού βρισκόταν.  Μπορεί να ήταν σπηλιά, τρύπα ή θαλάσσιο τούνελ. Η περίφημη σπηλιά του Άδη δεν βρίσκεται εδώ. Οι μανιάτες ψαράδες όμως δείχνουν μια μικρή τρύπα στο βράχο, στη δυτική πλευρά της χερσονήσου. Ορατό σήμερα είναι μόνο το λαξευτό κανάλι στην ανατολική πλευρά του όρμου, το οποίο, σύμφωνα με περιγραφή του Παυσανία, ακολουθούσαν οι ψυχές στην κάθοδό τους προς τον Άδη. 

Ο όρμος που βλέπετε λέγεται Πόρτο Στέρνες. Το λιμανάκι πήρε το όνομά του από τα λαξεμένα βράχια του οικισμού των αρχαίων Ταιναρίων (που υπήρχε εδώ), τα οποία οι Μανιάτες ψαράδες πέρναγαν για στέρνες. Στην περιοχή λατρευόταν ο θεός της θάλασσας, στο πασίγνωστο τότε ιερό του Ταινάριου (ή Γαιήοχου) Ποσειδώνα, το οποίο υπήρχε την κλασσική εποχή. Πολύ νωρίτερα στην αρχαία πόλη που υπήρχε εδώ, λατρευόταν ο θεός Ήλιος σε άδυτο σπήλαιο.

Καθώς ο Ποσειδώνας εδώ λατρευόταν ως θεός του Κάτω Κόσμου το αρχαίο του ιερό βρισκόταν επίσης σε σπηλιά-άδυτο. Ο ναός ήταν το θρησκευτικό κέντρο του Κοινού των Ελευθερολακώνων και υπήρχε χάλκινο γλυπτό με τον κιθαρωδό Αρίωνα καβάλα σε δελφίνι. Οι χριστιανοί κάτοικοι της περιοχής, αιώνες μετά, έφτιαξαν με τις πέτρες του ναού του Ποσειδώνα το πανάρχαιο εκκλησάκι των Αγίων Ασωμάτων (ή Ασώματου) δίπλα στον αρχαίο ναό.

Στην παραλία που δένουν οι ψαράδες τις βάρκες τους υπάρχουν τα λαξεμένα λείψανα αιθουσών και ιερών κτιρίων. Ίσως δείτε και τη μικρή σπηλιά όπου αφήνουν τα σύνεργα του ψαρέματος. Οι μεγαλιθικοί όγκοι που την περιβάλλουν κάνουν πολλούς να υποθέτουν ότι εκεί μπορεί να ήταν τμήμα του ιερού του Ποσειδώνα.  Στη δυτική πλευρά του όρμου ξεκινάει και το μονοπάτι για το φάρο του Ταίναρου.

Προς το Φάρο του Ταίναρου

Το περπάτημα προς το φάρο ξεκινάει από το δυτικό κολπίσκο του όρμου Πόρτο Στέρνες. Χωμένο μέσα στα αμέτρητα λαξεύματα του αρχαίου πωρόλιθου –τα οποία είναι απομεινάρια του οικισμού των Ταιναρίων– λάμπει ένα όμορφο ολοστρόγγυλο ψηφιδωτό με κυματιστές καμπύλες. Είναι ρωμαϊκό και απροστάτευτο από τα στοιχεία της φύσης –όπως και όλα τα ιερά αρχαία ερείπια του Πόρτο Στέρνες…

Το πεντακάθαρο, ευδιάκριτο και εύκολο μονοπάτι (υψομετρική διαφορά έως 60-70 μ.) πάνω στους χαμηλούς σταχτοκίτρινους λόφους του κάβου, οδηγεί στο φάρο. Τρία τέταρτα περπάτημα (περίπου) και φτάσαμε. Το τοπίο είναι φορτισμένο με διάχυτη την αίσθηση του οριακού. Της άκρης. Η άκρη αυτή διατηρεί ακόμη, χάρη στους ναυτικούς, το αρχαίο της όνομα: Ματαπάς.

Προέρχεται από τα Μεταπέα άκρα, τον κάβο που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κόλπους – τον Λακωνικό και τον Μεσσηνιακό. Ο φάρος του Ματαπά κατασκευάστηκε από Γάλλους το 1882 και το 1950 φιλοξενούσε τρεις φαροφύλακες. Από το 1984 λειτουργεί ως αυτόματος φάρος με εμβέλεια 22 ναυτικά μίλια.

Στο μεγάλο περίβολο του φάρου αξίζει να καθίσετε και να ακούσετε τον αέρα να σφυρίζει. Εκεί που νομίζετε ότι είστε εντελώς μόνοι, κοιτάξτε απέναντι: θα εντυπωσιαστείτε από τα πάμπολλα πλοία που θα δείτε να καβατζάρουν το Ματαπά –ένα από τα πιο πολυσύχναστα περάσματα της Μεσογείου!

Αν σας έρθει η διάθεση μπορείτε να φιλοσοφήσετε πάνω στην έννοια του τέλους, στο πιο κατάλληλο σημείο.

Εδώ, στο Ταίναρο, στην είσοδο του Κάτω Κόσμου…