Στο χωριό των πιθαράδων

Τα αρχαία ερείπια πάντα γονιμοποιούσαν την λαϊκή φαντασία. Έτσι τα λείψανα της αρχαίας Ελεύθερνας, μέσα σε ένα καταπράσινο λαγκάδι στους βορινούς πρόποδες του Ψηλορείτη, στη Βόρεια Κρήτη, έγιναν τα ενδιαιτήματα κάποιας βασίλισσας Μαργαρίτας. Η οποία κάποτε ανέβηκε σε ένα κοντινό λιβάδι και θαμπωμένη από την ομορφιά του τόπου θέλησε να χτίσει εκεί ένα χωριό, οι κάτοικοι του οποίου ονόμασαν προς τιμή της το χωριό – πως αλλιώς; – Μαργαρίτες.

Οι Μαργαρίτες υπάρχουν κάπως έξω από τις γνωστές τουριστικές διαδρομές. Ανήκουν κυριολεκτικά στην πιο άγνωστη και ανεξερεύνητη Κρήτη. Ιδανικός τόπος για μεγάλους περιπάτους μέσα στα στενά δρομάκια όπου αξίζει να χαθείτε για λίγο στο μαγευτικό σύνολο από πέτρινα σπιτάκια με καμάρες, τοξωτά παράθυρα και πόρτες με σκαλιστά υπέρθυρα, πέτρινες βρύσες, παμπάλαια αρχοντικά με κρυμμένα οικόσημα, και πολεμίστρες, μικρά δώματα με κληματαριές, λιλιπούτειες αυλές με πιθάρια γεμάτα λουλούδια. Και μαργαρίτες φυσικά (την άνοιξη ε;).

Από τα χρόνια των Βενετών πάντως το χωριό είχε αυτό το λουλουδιασμένο όνομα. Η ιστορία του εκείνες τις εποχές δεν ήταν βέβαια και τόσο ανθηρή. Στα 1333 οι κάτοικοι του χωριού επαναστάτησαν, η επανάσταση κατεπνίγη, και οι Μαργαρίτες ρημάχτηκαν. Το ίδιο δράμα επαναλήφθηκε στο χωριό όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κρήτη. Παρά τις καταστροφές οι Μαργαρίτες έσωσαν την αρχιτεκτονική μνήμη της ενετοκρατίας στα λείψανα των παλιών αρχοντικών, με τα θαυμάσια οικόσημα, όπως στα ωραία αρχοντικά της οικογένειας Δάνδολο, στον πύργο των Μοάτσων, στη Βίλα της Κατωχωριάς.

Ψάξτε και άλλα ωραία στις κοντινές γειτονιές του χωριού. Δείτε όμορφα και γραφικά βυζαντινά (και μεταβυζαντινά) ξωκλήσια: ο Αηγιάννης ο Θεολόγος, η μεταμόρφωση του Σωτήρος, ο Αηδήμητρης των Δάνδολων. Ειδικά ο Άγιος Ιωάννης (βρίσκεται δίπλα στον κεντρικό δρόμο αλλά λίγο πιο μέσα) χρονολογείται στα 1383 έχει ένα περίφημο πέτρινο τέμπλο και υπάρχει ο κτήτορας Γεώργιος Κλάδος ανάμεσα στις σωζόμενες ωραίες τοιχογραφίες του βόρειου τοίχου.

Αυτό που θα αρέσει πολύ στους φιλότεχνους της παρέας σας είναι τα ωραία πήλινα σκεύη που φιγουράρουν σε κάθε δρομάκι του χωριού. Βλέπετε εδώ συνεχίζεται η πανάρχαια τέχνη της κρητικής αγγειοπλαστικής και θα δείτε πλήθος καλοφτιαγμένα – και καλόγουστα – κεραμικά προς πώλησιν. Ανάμεσά τους θα βρείτε και αυθεντικά αντίγραφα μινωικών κεραμικών. Τα εντυπωσιακά πιθάρια, το καλοκαιρινό Φεστιβάλ Κεραμικής (στο οποίο συμμετέχουν κεραμίστες από την Ευρώπη) και οι παλιοί φούρνοι και τα εργαστήρια στα Πιθαρουλιανά μαρτυρούν την αγγειοπλαστική ιστορία του χωριού, το οποίο μαζί με το Θραψανό είναι τα μεγαλύτερα αγγειοπλαστικά κέντρα της Κρήτης. Χωριά των πιθαράδων…

Κάθε άνοιξη οι αγροί γύρω από τις Μαργαρίτες γεμίζουν από τα ομώνυμα ασπροκίτρινα λουλούδια, ταιριάζοντας τον τόπο με το τοπίο. Το χωριό όμως είναι όμορφο και φιλόξενο όλο το χρόνο. Διατηρεί ένα βαθύ άρωμα από τη αληθινή Κρήτη, που το δυναμώνουν οι βουνίσιες πνοές του Ψηλορείτη και οι μακρινές ανάσες του Κρητικού πελάγους.