Η γνωστή μυκονιάτισσα συγγραφέας Μέλπω Αξιώτη έλεγε ήδη από το 1960 πως «η ψυχή του τόπου λόγω του περιηγητισμού φοβισμένη όσο πάει και τρυπώνει και κρύβεται..». Φυσικά και έχει δίκιο. Και αν μιλάμε για την ψυχή της Μυκόνου, τότε ένα κρυμμένο κομμάτι της βρίσκεται σε ένα μικρό, άσημο εκκλησάκι στη Χώρα της Μυκόνου. Αυτή είναι η ιστορία του πειρατή Μερμελέχα.
Τίποτε δεν θυμίζει σήμερα πως το ακριβότερο, κοσμικότερο και διασημότερο ελληνικό νησί ήταν άντρο πειρατών. Τίποτα; Όχι ακριβώς. Λίγο βορειότερα από τη περιλάλητη Παραπορτιανή, βρίσκεται το μικρό εκκλησάκι της Αγίας Σωτήρας, κάτω από το δάπεδο της οποίας είναι θαμμένος ο τελευταίος πειρατής της Μυκόνου, ο διαβόητος Μανόλης Μερμελέχας (αναφέρεται από τον John Freely και ως Μερμελάχας ή Μερμέλαχας). Ενώ στο λαογραφικό Μουσείο Μυκόνου σώζεται και το πηγάδι του.
Η ιστορία του ξεκινάει πολύ παλιά, τον 18ο αιώνα όταν η Μύκονος ήταν διάσημη πειρατική φωλιά του Αιγαίου. Τότε – και συγκεκριμένα το 1732 -εμφανίζεται στη περιοχή ο φοβερός Marmeleq, μακρινός απόγονος του οποίου ήταν ο Μανόλης Μερμελέχας (το επώνυμό είναι σαφής «ελληνοποίηση» του Marmeleq), ο οποίος μάλιστα πολέμησε εναντίων των Τούρκων στην ελληνική επανάσταση (στα απομνημονεύματα του Σαχτούρη μνημονεύεται μάλιστα ως Ψαριανός).
Στα 1826 ο τότε έπαρχος Κυκλάδων Κωνσταντίνος Μεταξάς, υλοποιώντας την απόφαση του νεότευκτου ελληνικού κράτους για πάταξη της πειρατείας στο Αιγαίο χτύπησε αλύπητα τους πειρατές των Κυκλάδων. Συνέλαβε 59 από αυτούς και έκαψε όλα τα πλεούμενά τους ανοιχτά από την πόλη της Σύρου. Ένας από τους 59 ήταν και ο Μερμελέχας , οποίος μετά την αποφυλάκισή του επέστρεψε στη Μύκονο στο σπίτι του και δούλεψε ως φούρναρης. Λένε δε πως δούλεψε ως νεκροθάφτης σε μια επιδημία χολέρας αλλά αυτός δεν έπαθε τίποτε. Στην επιδημία χολέρας του 1854 δυστυχώς κόλλησε την αρρώστια και πέθανε.
Ο Μερμελέχας στη δύση του βίου του ήταν ιδιαίτερα σεβαστός από τους Μυκονιάτες καθώς όλη του της ζωή λήστευε και κούρσευε και μοίραζε μέρος της λείας στους φτωχούς Μυκονιάτες. Τον έβλεπαν σαν «Ρομπέν των φτωχών της Μυκόνου». Ως σήμερα μάλιστα έχει επιβιώσει ένα παμπάλαιο δίστιχο που μνημονεύει την φιλάνθρωπη στάση του και τη βοήθεια προς τους φτωχούς νησιώτες:
«Μερμελέχα με τα γένια… έχε με και μένα έγνοια…».
Σύμφωνα με κάποιους θρύλους όταν ο Καπουδάν πασάς απηυδισμένος από τις πειρατικές επιδρομές του Μερμελέχα εναντίον των τούρκικων καραβιών απέκλεισε τη Μύκονο με τη διαταγή «ή παραδίδετε το Μερμελέχα ή σας καίω όλους» ο γενναίος πειρατής παραδόθηκε μόνος του. Όμως μεγάλο μυστήριο καλύπτει το τι διεμείφθει μεταξύ του και του πασά πάνω στην τούρκικη καπιτάνα. Γεγονός είναι πως μετά από τη συνάντηση ο Μερμελέχας αφέθηκε ελεύθερος!
Το πλοίο του Μερμελέχα λεγόταν Bella Vienna το οποίο πρωταγωνιστούσε σε όλες στις αιματοβαμμένες επιχειρήσεις του πειρατή. Σώθηκε δίστιχο μάλιστα που αφορά εκείνα τα ματωμένα επεισόδια:
«ω καημένη Bella Vienna, κι απ τα μπούνια τρέχει γαίμα…»
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.