Η νήσος των θησαυρών

Θα μπορούσε να είναι η Πάτμος, στα Δωδεκάνησα. Η Χώρα με τα μυθικά παλιά σπίτια, τα γεμάτα μυστικά και βέβαια η Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου η γεμάτη αληθινούς θησαυρούς της τέχνης και του πολιτισμού. Κάποτε μπήκαμε στα άδυτα της μονής, στις βιβλιοθήκες και στα εργαστήρια συντήρησης. Και είδαμε και θαυμάσαμε αυτά που δεν βλέπουν οι επισκέπτες και οι προσκυνητές.

Ο υπόγειος διάδρομος της Μονής Αγίου Ιωάννη Θεολόγου είναι δροσερός. Δεν έχει προσκυνητές εδώ. Ένας κομψός νεαρός άνδρας μας υποδέχεται στην είσοδο, δίπλα στην επιγραφή που αναφέρει ως «Ψυχής ιατρείον» τη βιβλιοθήκη της Μονής. «Ανώνυμος μοναχός το έγραψε, θεωρώντας θεραπεία της ψυχής τον πλούτο των βιβλίων» μας λέει ο γραμματέας της Βιβλιοθήκης της Μονής. «Η βιβλιοθήκη έχει μια αδιάλειπτη πορεία 900 χρόνων! Υπάρχει υλικό ανεκτίμητο από τον 6^ο μ. Χ. αιώνα ως σήμερα». Περιδιαβαίνουμε στην κεντρική αίθουσα μέσα στην σιωπή και τα παχιά χαλιά που ρουφούν τους ήχους. Μελετητές με λευκά γάντια αγγίζουν προσεκτικά χειρόγραφα, παλαίτυπα, κώδικες, σημειώνουν και γράφουν στα λάπτοπ τους.

«Υπάρχουν περίπου 1200 χειρόγραφα βιβλία, 6000 τόμοι αρχέτυπα και παλαίτυπα από το 15^ο αιώνα (του 1494 το παλιότερο) και ένα μεγάλο πλήθος από έγγραφα, χρυσόβουλα φιρμάνια κλπ που φτάνει τα 13000!». Είναι αληθινό θαύμα πως  σώθηκε όλο αυτό το υλικό. Φταίει φυσικά και το ότι υπήρχε υψηλό μορφωτικό επίπεδο στη Μονή (με την δημιουργία της Πατμιάδας Σχολής ο εμπλουτισμός και η συντήρηση της  βιβλιοθήκης αναβαθμίστηκε κι άλλο). Σήμερα είναι η δεύτερη σημαντικότερη στην Ελλάδα (μετά τις ανάλογες του Αγίου Όρους).

Θα περάσουμε στο εργαστήριο συντήρησης χειρογράφων ένα από τα πρώτα που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα, όπου δούλεψαν φημισμένοι συντηρητές από την γαλλική πόλη Αρλ.  Και μετά πάμε στο εργαστήριο συντήρησης εικόνων και ζωγραφικών έργων: μια μαγική δουλειά η επαναφορά των χρωμάτων στα ανεκτίμητα αυτά έργα!.

Με την  ώρα ησύχασε η Μονή και τα πολλά πλήθη έφυγαν. Ευκαιρία να δούμε άνετα το συναρπαστικό μουσείο – σκευοφυλάκιο της Μονής. «Υπάρχουν ακόμη δύο σκευοφυλάκια μη επισκέψιμα. Εδώ υπάρχουν αντιπροσωπευτικά  δείγματα από όλους τους θησαυρούς» μας λέει ο υπεύθυνος του Μουσείου δείχνοντας μας το αρχαιότερο χειρόγραφο της Μονής, τον περίφημο Πορφυρό Κώδικα, το δεύτερο αρχαιότερο αντίγραφο των τεσσάρων ευαγγελίων. Κοιτάμε με θαυμασμό την κοκινοβαμμένη περγαμηνή με τα χρυσά και μαύρα αγράμματα. Είναι σελίδες από το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο. Η Μονή έχει 33 από τα φύλλα του Ευαγγελίου.

Χρειάζονται ώρες να κοιτάς άπληστα τις περίφημες εικόνες, τα άμφια, τα πάμπολλα πολυτιμότατα εκθέματα. Η ώρα περνάει όμως και πρέπει να δούμε και το Καθολικό. Ανάβουμε το κεράκι μας μπροστά στις ολόλαμπρες τοιχογραφίες της Κρητικής σχολής, στο ολόγλυφο ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο, κοιτάμε σιωπηλοί τα ιερά λείψανα στο παρεκκλήσι του Όσιου Χριστόδουλου, τις υπέροχες εικόνες του Ανδρέα Ρίτζου, τα βενετσιάνικα πολυκάνδηλα και πολυελαίους.

Η αυλή άδειασε τελείως. Η Μονή κλείνει. Οι αδελφοί μας καλούν στην τράπεζα για γεύμα. Σπουδαίο προνόμιο. Δεν είναι επισκέψιμη. Ένας τελευταίος μοναχός τελειώνει το γεύμα του. Ολόγυρα πάνω στους κίτρινους τοίχους οι αποτοιχισμένες τοιχογραφίες από το παρεκκλήσι της Παναγίας μας κοιτούν καθώς απολαμβάνουμε ένα εξαιρετικό λαδερό και το περίφημο ψωμί και κρασί της Μονής. Το φως πέφτει γλυκά από τον τρούλο…