Ένα παραμύθι από τις Πρέσπες

Πως φτιάχτηκαν οι Πρέσπες; Μην περιμένετε εδώ κάποια γεωλογική περιγραφή ή ερμηνεία. Μια πιο ποιητική, ίσως… Μου την διηγήθηκε ένας ψαράς, σε ένα από τα χωρια της Μικρής Πρέσπας. Καθώς με τους φίλους τους ξεφόρτωναν τα φρεσκοψαρεμένα τους γριβάδια. Χειμώνας, στην άκρη της δυτικής Μακεδονίας, στην άκρη της Ελλάδας, σε μια υδάτινη γωνιά των Βαλκανίων.
 

Εκείνο το πρωί φέυγοντας από τον Άγιο Αχίλλειο οδηγούσαμε ως το χωριό Πύλη. Παλιά το λέγαν Βίβανη και Βίνωνη. Στην Πύλη εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από τον Πόντο την περίοδο 1924-1925. Το αρχικό χωριό ήταν πιο κοντα στο νερό. Γύρω στα 1934 το χωριό μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, μακριά από λίμνη γιατί η ελονοσία θέριζε τους κατοίκους του.

«Η Πύλη έπαιξε σημαντικό ρόλο στα γεγονότα του εμφυλίου καθώς εδώ είχαν εγκαταστήσει οι αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού την βραχύβια κυβέρνηση τους και το γενικό τους αρχηγείο» μου έλεγε ο φίλος και συνοδός μου στο ταξίδι Βασίλης.

  «Πρέπει να δεις της Δασερή.»,  μου είπε, «…ότι τέλος πάντων έμεινε από αυτήν». Από την Πύλη ένας χωματόδρομος που έχει συντηρηθεί πρόσφατα καταλήγει στα ερείπια του διαλυμένου χωριού Δασερή στις όχθες της Μικρής Πρέσπας. Αρκετά πριν φτάσουμε ανακάλυψα πως το λάστχο του τζιπ είχε κλατάρει. Μέχρι να το αλλάξουμε νύχτωσε, γυρίσαμε πίσω… Κι έτσι αφήσαμε το εριεπωμένο χωριό στην ησυχία του. Μόνο το φεγγάρι προλάβαμε να φωτογραφίσουμε καθώς ανέτειλλε από την κορυφή του Βαρνούντα, αστράφτοντας μέσα στα νερά της Μικρής Πρέσπας.

Την ξέχασα τη Δασερή έκτοτε…

Μετά από καιρό όμως, ένα φθινοπωρινό πρωινό στο μόλο του χωριού Μικρολίμνη, στην άλλη άκρη της Μικρής Πρέσπας έμελλε να μάθω γι αυτήν. Χάζευα τους ψαράδες που μόλις είχανε φτάσει με τις μαύρες πλάβες φορτωμένες χοντρά γριβάδια, πιασμένα στα νερά της Μικρής Πρέσπας. Η μέρα ήταν βροχερή και οι ουρανοί πάνω από τις λίμνες και τα αλβανικά βουνά ήταν σταχτιοί και διάστικτοι με πυκνά μπαμπακερά σύννεφα. Ένα ελάχιστο φως έκανε το γρασίδι και τις ξερές φασολιές που και που να λάμπουν.

Η Δασερή, λεγόταν Δρομπίτσιστα (ή Δαργόνιστα) και εγκαταλείφθηκε οριστικά στον εμφύλιο. Αλλά δεν είναι αυτό το σημαντικό.

Το σημαντικό είναι ένα παραμύθι για τη Δασερή. Και για τις λίμνες…

Αυτός είναι ένας παλιός μύθος για την καταγωγή των Πρεσπών λοιπόν. Και λέει πως πριν γίνουν οι λίμνες υπήρχε παντού στεριά και πάνω της υπήρχε ένα βασίλειο με κέντρο τον Άγιο Αχίλλειο. Και τι βασίλειο θα ήταν χωρίς βασιλόπουλο; Το βασιλόπουλο λοιπόν της Πρέσπας στον ύπνο του έβλεπε μια νεράιδα. Την οποία φυσικά είχε δει και δια ζώσης, αφού η εν λόγω νεραϊδα  ζούσε κοντά στη Δασερή. Το βασιλόπουλο κάποτε ερωτεύτηκε τη νεραϊδα της Δασερής. Της ζήτησε να την παντρευτεί με δόξα και τιμή, αλλά εκείνη του είπε πως είναι ξωτικό και εαν γίνει ο γάμος μάλλον δυσάρεστα πράγματα θα ακολουθούσαν. Καθότι, ε… πως… άνθρωπος με ξωτικιά; Δεν ξανακούστηκε…

Ο νέος τυφλωμένος από έρωτα δεν άκουγε τίποτε, επέμενε και τελικά η νεράιδα δέχτηκε. Και όντως έγινε ο γάμος με λαμπρότητα μεγάλη, καθώς εκτός από τους βασιλικούς καλεσμένους και λοιπούς ανθρώπους ήταν καλεσμένο επίσης και όλο το σόι της νύφης -δηλαδή μεγάλες ομάδες με νεράιδες και ξωτικά. Το βασιλόπουλο δεν λυπήθηκε έξοδα και το γλέντι ήταν επικό.

Οι χαρές και τα γέλια όμως δεν κράτησαν για πολύ. Κάποια στιγμή  από το κρυστάλλινο θρόνο της η νύφη μαζί με τους καλεσμένους είδαν ξαφνικά τον ουρανό να μαυρίζει και να αρχίζει μια σφοδρή και ατέλειωτη βροχή. Βροχή σφοδρότατη, που έλουζε κρουνηδόν το μικρό οροπέδιο της δυτικής Μακεδονίας. Βροχή που έπεφτε, έπεφτε, έπεφτε, ασταμάτητα…

Δεν ξέρουμε πόσο κράτησε, αλλά όταν βγήκε ο ήλιος δεν υπήρχε γάμος και χαρά πλέον, δεν υπήρχε κρυστάλλινος θρόνος, παλάτι, πολυτέλειες, μουσικές και γιορτή, δεν υπήρχε τίποτε παρά μόνο νερά και λίμνες. Οι λίμνες που σήμερα είναι οι Πρέσπες. Και που στο βάθος τους κάπου φυλάνε το παλάτι και την ανάμνηση από το πικρό εκείνο γαμήλιο γλέντι.

Λέει μάλιστα ο μύθος πως οι ψυχές των πνιγμένων παιδιών από τότε ανεβαίνουν στο νερό τη άνοιξη και γίνονται κίτρινα νούφαρα….

Ο ψαράς έφυγε… Κι εγώ σκεφτόμουν ακόμη κίτρινα νούφαρα και νεραϊδες δίπλα στις καλαμιές.
«Πρέπει να πάω να δω οπωσδήποτετα ερείπια της Δασερής»… σκέφτηκα.

Στο επόμενο ταξίδι…

Που βρίσκομαι;

Οι λίμνες των Πρεσπών βρίσκονται στη Δυτική Μακεδονία στα σύνορα με την Αλβανία και την ΠΓΔΜ. Ο συντομότερος δρόμος για να φτάσεις ως εκεί είναι μέσω Εγνατίας οδού και του βόρειου οδικού άξονα προς Καστοριά. Για τη Δασερή οδηγείτε προς Άγιο Αχίλλειο, ακολουθείτε το δρόμο ως την Πύλη και στη συνέχεια από την Πύλη ένας χωματόδρομος που έχει συντηρηθεί πρόσφατα καταλήγει στα ερείπια του διαλυμένου χωριού Δασερή στις όχθες της Μικρής Πρέσπας