Κεχαγιάς στη Σαμοθράκη

Στη Σαμοθράκη οι κάτοικοι χωρίζονται σε βόρειους και νότιους! Οι μεν είναι όσοι κατοικούν στην βορινή πλευρά του νησιού , οι οποίοι και ασχολούνται περισσότερο με τον τουρισμό, οι δε είναι στα νότια χωριά και είναι κυρίως κτηνοτρόφοι και γεωργοί. Ιδού μερικές ιστορίες από τους «νότιους» της Σαμοθράκης, τους θρυλικούς βοσκούς τους νησιού…

Το νότιο κομμάτι της Σαμοθράκης είναι πιο μαλακό, πιο ήπιο. Μεγάλα χωράφια κατηφορίζουν με γλυκές καμπύλες ως το νερό, ο Σάος πίσω φαίνεται μακρινός, μια πέτρινη πυραμίδα γεμάτη κοφτερές αιχμές. «Ας δούμε τη χώρα των νοτίων, ας δούμε τους κεχαγιάδες» σκέφτομαι…

Κεχαγιάδες είναι στη Σαμοθράκη οι κτηνοτρόφοι (όχι απαραίτητα βοσκοί: οι βοσκοί μπορεί να είναι υπάλληλοι). Η παραδοσιακή κτηνοτροφία στη Σαμοθράκη είναι πολύ μπλεγμένη υπόθεση. Κατ αρχήν ο αριθμός των ζώων. «Κανείς δεν ξέρει πόσα ακριβώς είναι!!!» μου εξομολογήθηκε ο  Δήμαρχος. «Τα υπολογίζουμε γύρω στις 50.000 γιδοπρόβατα.»

Οι κεχαγιάδες της Σαμοθράκης βόσκουν κάπως ιδιόμορφα τα ζώα τους. Δεν τα βόσκουν καθόλου!!! Αποφεύγουν να πάνε για βοσκή για να ασχολούνται με άλλες γεωργικές εργασίες, μου είπανε κάτι φίλοι μου ντόπιοι. Ο οποίοι μου εξήγησαν ότι αυτό προκύπτει και από το εντελώς ιδιόμορφο ιδιοκτησιακό καθεστώς της γης εδώ. Οι εκτάσεις στο νησί είναι ιδιωτικές – εκτός από το δημόσιο δάσος Μαρτίνη – αλλά αδιανέμητες. Υπάρχει ο θεσμός «κεφάλι – μαντρί». Τι είναι αυτό; Είναι η μονάδα μέτρησης της έκτασης, η οποία αναλογεί σε 100 ελεύθερα βοσκούμενα ζώα. Φυσικά άλλη έκταση έχει ένα «κεφάλι – μαντρί» στον κάμπο, άλλη στο βουνό, άλλη στην πλαγιά. Ως σήμερα γίνονται συμβόλαια (κυρίως βόρεια) με τη μονάδα κεφάλι μαντρί…

Δύσκολη δουλειά του κεχαγιά όμως. Τα αδέσποτα κοπάδια δεν την κάνουν πιο εύκολη. «Αν πω σε κάποιον να γίνει βοσκός είναι σαν να τον καταριέμαι» μου λέει ο κεχαγιάς Θανάσης Σταφυλάς στα Αλώνια, τελειώνοντας ιδρωμένος και με την τραγίλα πηγμένη στα γένι του το άρμεγμα.

Μου λέει οργισμένος για την χαμηλή τιμή των ζώων. Δύσκολη ζωή. Θέλει κότσια και πόδια. «Ο κεχαγιάς πρέπει να μην καπνίζει και να μην  πίνει για να χει αντοχή στο βουνό» μου έλεγε ο κυρ Μιχάλης Γλίνης. Μετά μας έδειξε πως πιάνει μαζί με τον  εκπαιδευμένο του σκύλο και το φοβερό του γκντούρ’ (την δίμετρη γκλίτσα από ξύλο μέλιου) τα ατίθασα γίδια. Φοβερή τεχνική! Έμαθα πως όταν στη Δαδιά, στον Έβρο,  ήθελαν να μαζέψουν κάτι ζαρκάδια έφεραν Σαμοθρακίτες κεχαγιάδες με τα σκυλιά τους να κάνουν τη δουλειά.

Αργότερα τα σούρουπο θα δούμε τους κεχαγιάδες να παραδίδουν το φρεσκοαρμεγμένο γάλα τους στο ένα και μοναδικό τυροκομείο του νησιού , στον Ξηροπόταμο. Βροντερά ντιζελοκίνητα αγροτικά έρχονται κάθε λεπτό αξύριστοι νέοι άνθρωποι κουρασμένοι αλλά γελαστοί ξεφορτώνουν τους μεγάλους πλαστικούς κάδους, τους ζυγίζουν, τους αδειάζουν στην παγολεκάνη, ο κυρ Γιάννης Νάκας, τυροκόμος από τα Τζουμέρκα καταγράφει τις ποσότητες υπογράφει στα μπλοκάκια των κεχαγιάδων. «Μαζώνουμε κάπου 2 τόνους τη μέρα» μου λέει.

Φύγαμε μέσα στα γαβγίσματα των σκύλων και στις μυρωδιές του ανοιξιάτικου δειλινού.

Ένας κεχαγιάς μας έγνεψε «καλό βράδυ» τυλιγμένος μέσα στους γαλάζιους καπνούς του τσιγάρου του…

Που βρίσκομαι;

Στη Σαμοθράκη, το μοναδικό νησί της Θράκης, που βρίσκεται στο Θρακικό πέλαγος στο βόρειο Αιγαίο.
Ο γρηγορότερος τρόπος να φτάσετε στο νησί είναι αεροπορικώς προς Αλεξανδρούπολη και μετά με πλοίο (Λιμεναρχείο Αλεξ/πολης 25510-26468, Λιμεναρχείο Σαμοθράκης 25510-41305, πρακτορείο ΣΑΟΣ Ferries Αλεξ/πολη 25510-23306). Υπάρχει (συνήθως) μια φορά τη βδομάδα πλοίο από Λαύριο προς Σαμοθράκη και λίγα δρομολόγια από το λιμάνι της Καβάλας.