Μεταβυζαντινή λάμψη στη Σαντορίνη

Ήταν μια από εκείνες τις ημέρες του Γενάρη στη Σαντορίνη που οι παγωμένοι νοτιάδες σάρωναν την καλντέρα και ξύριζαν τους παγωμένους αμπελώνες. Ένα μικρό μουσείο στον Πύργο μας έδωσε ένα πρόσκαιρο καταφύγιο στην  ξαφνική μπόρα. Και η ζωγραφική των συλλογών του μας ζέστανε την ψυχή…

Μαζί με το video shooting team του περιοδικού Travel & leisure China περιδιαβαίναμε τα στενά σοκάκια του χωριού μέσα σε μια μολυβένια συννεφιά, παγωμένοι. Οι φίλοι  μας φωτογράφιζαν ακάθεκτοι μπλε τρούλους και πανοράματα του νησιού από το Καστέλι. Ένα καλντερίμι χωρίζει το Καστέλι από τα σπίτια του Πύργου. Όλα τα καλντερίμια όμως οδηγούν στο Καστέλι που έφτιαξαν οι Ενετοί τον 15^ο αιώνα. Περάσαμε τις πολλές εκκλησίες του, όλες κλειστές. Είδαμε τη θέα  δίπλα από το Θεοτοκάκι του 14^ου αιώνα (ένα εκπληκτικό  ναό χτισμένο στον σπάνιο τυπο «τετράγωνος με τρουλο»),  στην κορφή του Καστελιού έκανα την δέουσα περιγραφή του πανοράματος της Σαντορίνης που απλωνόταν μπροστά μας – σε αντιπαραβολή με το χάρτη μου – προς ενημέρωσιν των ξένων μας, και κατηφορίζοντας προς τον κεντρικό δρόμο, την ώρα που οι στάλες της βροχής έπεφταν ανησυχητικά χοντρές,  πέσαμε πάνω στην μόνη ανοιχτή εκκλησία, την Αγία Τριάδα. Γιατί ήταν ανοιχτή? Γιατί είναι ένα μικρό, άσημο, αλλά ιδιαίτερα ενδιαφέρον μουσείο.

Η Αγία Τριάδα ήταν καθολικό παλιού γυναικείου μοναστηριού (εξάρτημα της Μονής  Προφήτη Ηλία, που βρίσκεται πάνω από τον πύργο στο ομώνυμο βουνό) και έχει κτιστεί σε ρυθμό βασιλικής με τρούλο. Βρίσκεται δε απέναντι από τον σπουδαίο, επιβλητικό  ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου του 17^ου αιώνα. Με τα χρόνια η Αγία Τριάδα εγκαταλείφθηκε, ερήμωσε και οι σεισμοί του 1956 σχεδόν την διέλυσαν. Με πρωτοβουλία της Λίζας Μαρίνου, Προέδρου του Συλλόγου Πυργίων Θήρας, και των κατοίκων Πύργου η εκκλησία σταδιακά αναστηλώθηκε και μετά το 1997 λειτουργεί ως μουσείο που στεγάζει την Εκκλησιαστική συλλογή Πύργου. Μουσείο μικρό, ελάχιστα γνωστό και – με δεδομένη την χειμερινή αποδιοργάνωση του  νησιού-  το ότι το πετύχαμε ανοιχτό ήταν σχεδόν θαύμα.

Η συλλογή περιλαμβάνει διάφορα ωραία κειμήλια (ξυλόγλυπτα, κεραμικά, εκκλησιαστικά κεντήματα, άμφια, λειτουργικά βιβλία και άλλα εκκλησιαστικά αντικείμενα, που χρονολογούνται κυρίως από το 17ο- 18ο αι.). Οι εικόνες της όμως μας έκλεψαν την καρδιά. Είναι μια μικρή αλλά αξιολογότατη συλλογή από μεταβυζαντινά έργα πολλά εκ των οποίων ανήκουν στην Κρητική Σχολή της Αγιογραφίας.

Ο Άγιος Γεώργιος του 16^ου αιώνα είναι μια από αυτές τις εικόνες, από τις ωραιότερες. Ο Άγιος εμφανίζεται στο πλάι πάνω στο άλογο, με μια πολύ ιδιόμορφη καβαλαρία (σε στάση σώματος που  διαμόρφωσαν κρητικοί αγιογράφοι τον 15ο αιώνα), με τον πορφυρό του μανδύα να ανεμίζει. Ανάμεσα στις εικόνες του Χριστού ως Μέγα Αρχιερέως, του Αγίου Ιακώβου, του  Αγίου Ιωάννη ξεχωρίζει επίσης η Αγία Λειτουργία του κρητικού  ζωγράφου Εμμανουήλ Σκορδίλη, πιθανώς φτιαγμένη στο εργαστήριο που είχε φτιάξει στη Μήλο, τον 17^ο αιώνα. Οι εικόνες είναι καλοσυντηρημένες και τα «θερμά» τους χώματα (πορφυρά σε διάφορους τόνους, χρυσαφιά, πορτοκαλιά και κίτρινα της ζαφοράς) λάμπουν μέσα στο ασβεστωμένο εκκλησάκι.

Φωτογραφίζαμε για ώρα επιτάφιους , το Σταυρό με τα τρίλοβα άκρα, τα αρτοφόρια, τα χρυσοποίκιλτα κεντήματα, περπατώντας σιωπηλοί κάτω από τις καμάρες του παλαιού ναού.

Μια υποψία χειμωνιάτικου ήλιου μας δέχτηκε βγαίνοντας. Στο βάθος η θάλασσα άχνιζε με τα εφτά μποφόρ της πέρα από το Ακρωτήρι. 

Καιρός να πάμε προς την διάσημη αρχαία πόλη της εποχής του Χαλκού. Και να βιαστούμε γιατί με το χειμερινό ωράριο κλείνει νωρίς….

Που βρίσκεται?

Στη χειμωνιάτικη Σαντορίνη. Στο νησί θα φτάσετε αυτή την εποχή με δυο πτήσεις την ημέρα από το αεροδρόμιο της Αθήνας και με καθημερινά πλοία από το λιμάνι του Πειραιά. Η εκκλησιαστική συλλογή Πύργου είναι ανοικτή κανονικά Απρίλιο – Οκτώβριο και κάποια πρωινά τους χειμερινούς μήνες (πληροφορίες: 22860 31812)