Σαπιέντζα, η νήσος των μυστικών

Στη Σαπιέντζα, το νησάκι απέναντι από το φωτογενές φρούριο της Μεθώνης, στην νοτιοδυτική εσχατιά της Πελοποννήσου, έφτασα για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1990, φυσικά με φουσκωτό. Και από τότε νομίζω ότι είναι η προσωπική μου «Νήσος των θησαυρών». Για πολλούς λόγους. Ιδού πιο κάτω μερικούς από αυτούς, μέσα από την ιστορία μιας επίσκεψης στο νησί….

«Είμαστε στο στενό των Οινουσσών, στο Μπουγάζι το οποίο ήταν ο σπουδαιότερος κόμβος ως την τουρκοκρατία. Σήμερα φυσάει γραίγος.» μου λέει ο Φώτης Ζόμπολας, καπετάνιος του «Άγιος Δημήτριος». Είναι το καΐκι μας που μας πάει στη Σαπιέντζα. Μια ηλιόλουστη μέρα ανοιξιάτικη με μαλακό θαλασσάκι. Ο κάπταιν φοράει καθρεφτιζέ γυαλιά Αρμάνι και λευκό κασκέτο. Μας πάει στον βορινό κάβο, σταματάει, ψάχνει τα ρηχά νερά και μας δείχνει. Κάτω στα σμαραγδένια βράχια τυλιγμένες στα φύκια βρίσκονται τέσσερις ρωμαϊκές σαρκοφάγοι από ναυάγιο του 2ου-3ου μ.Χ αιώνα, φτιαγμένες από τιτανιούχο λίθο. Λίγο πιο πέρα ένα άλλο ναυάγιο από τα χρόνια της τέταρτης σταυροφορίας κοσμεί τον εκπληκτικό βυθό με δώδεκα γρανιτένιες κολώνες από το περιστύλιο της αρχαίας Καισάρειας, στην Παλαιστίνη. Και μετά η Άμμος μια εξωτική αμμουδιά «Εδώ στο Λουκάκι μου λέει ο κάπταιν ήταν το Μοναστήρι των Βενεδικτίνων που υπογράφηκε η συνθήκη της Σαπιέντζας.» Αυτό έγινε το 1209 και οι Βενετοί παραχωρούσαν στο Φράγκο ηγεμόνα Γοδεφρείδο Βιλεαρδουινό όλο το Μοριά πλην Μεθώνης και Κορώνης. Για ευνόητους εμπορικούς λόγους φυσικά…

Παραπλέουμε τις ανατολικές ακτές, τις τρυπημένες από τη θάλασσα, γεμάτες σπηλιές με αγριοπερίστερα που βυθίζονται σε ένα βυθό με κρυστάλλινη καθαρότητα και απίθανα χρώματα. Μακριά στις ράχες με τα πουρνάρια και τις αγριελιές βλέπουμε μικρά κοπαδάκια από αγριοπρόβατα. Η Σαπιέντζα είναι ελεγχόμενη κυνηγετική περιοχή (το κυνήγι επιτρέπεται κάθε Νοέμβριο μόνο) και το δασαρχείο ορίζει πόσα ζώα θα θανατωθούν κάθε χρόνο. Στο νησί ζουν κρητικοί αίγαγροι, μουφλόν, πέρδικες, φασιανοί και λοιπά αγριοπούλια. Τα ζώα ήρθαν στις αρχές του 80 αφού από το νησί έφυγαν οι τσοπάνηδες και όλα εντελώς τα γίδια που ζούσαν εδώ. «Από τότε δεν έχουμε επιμειξίες και εδώ στη Σαπιέντζα έχουμε από τους λίγους καθαρόαιμους πληθυσμούς κρητικού αίγαγρου στην Ελλάδα: μια τράπεζα γενετικού υλικού. » μου είπε στη Μεθώνη νωρίτερα ο δασολόγος Κυριάκος Πίκουλας.

Στο μόλο στα Μαγαζάκια βγαίνουμε για πεζοπορία. Περπατάμε μέσα στα θεριεμένα πουρνάρια, στα ανθισμένα λούπινα και τις σκυλοκρεμμύδες. Σε λίγο βλέπουμε στο κέντρο του νησιού ένα μεγάλο κιτρινοπράσινο ξέφωτο τριγυρισμένο δάση. «Είναι η Σπαρτόλακκα, » μου λέει ο Φώτης «…ξερός άργιλος και απολιθωμένη γύρη».

Τα απάτητα δάση ολόγυρα, άφαντα από τη θάλασσα, θυμίζουν παρθενικότητα ζούγκλας. Κατεβαίνουμε μέσα σε μια πράσινη απόχη από κουμαριές. Όχι τίποτε θαμνώδεις κουμαριές. Ολόκληρα δέντρα 10 και 15 μέτρα! Περπατάμε πάνω σε στρώμα από ξερά φύλα, μανιτάρια με έντονη υγρή μυρωδιά και δέντρα με κλαριά σα φίδια. Το κουμαροδάσος της Σαπιέντζας έχει ανακηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης από το 1986. Πολύ σωστά.

Τελευταίος σταθμός ο μόλος στον προστατευμένο όρμο Πόρτο Λόγγο. Λίγα ερειπωμένα κτήρια θυμίζουν το παλιό τελωνείο που υπήρχε εδώ.

Ένα μονοπάτι γεμάτο στουρναρόπετρα μας οδηγεί στο Φάρο. Αγριοπρόβατα τρέχουν μπροστά μας και χάνονται. Ο Φάρος της Σαπιέντζας… Α τι γίγαντας εδώ στη μοναξιά… Χτισμένος από πέτρα το 1890 φωτίζει τα πέλαγα από τα 18 του μέτρα. Σήμερα πλέον άδειος από ανθρώπους. «Έκανα εδώ 12 χρόνια» μου λέει ο τελευταίος φαροφύλακας που ζούσε στον φάρο, ο Πέτρος Κρυφός.  «Πάντα ήμασταν δύο φαροφύλακες τουλάχιστον μέσα. Τότε έκαιγε πετρέλαιο και άναβε με αμίαντο. Έκανε 8 λεπτά για μια περιστροφή και τα χωριά απέναντι στην κατοχή διάβαζαν και έραβαν με το φως του…».

Ανεβαίνουμε στην κορφή. Μια υπέροχη δαντέλα οι ακτές του νησιού. Και μετά το πέλαγος. Και κάπου εκεί, μέσα στα φριχτά σκοτάδια των Λεβιάθαν ένα πηγάδι. Το φρέαρ των Οινουσσών, το βαθύτερο παράκτιο σημείο της Μεσογείου όπου στα 5.120 μέτρα του η επιστημονική κοινότητα και το υποβρύχιο τηλεσκόπιο Νέστορας αναζητάει τα νετρίνα – στοιχειώδη σωματίδια πιο εύκολα ανιχνεύσιμα σε τέτοια βάθη καθώς είναι απαλλαγμένα από την κοσμική ακτινοβολία- και μαζί μ αυτά πληροφορίες για το παρελθόν και το μέλλον του σύμπαντος…

Κοιτάζω άπληστα τον ορίζοντα από την κορφή του φάρου. Ο αέρας σφυρίζει και το νερό τρέμει γύρω από τις σπηλιές των πειρατών, πάνω από αρχαία ναυάγια. Η Σαπιέντζα περιμένει τους δύτες και τους πεζοπόρους να την χαρούν.

Ενίοτε και τους κυνηγούς…

Που βρίσκομαι?

Στο νησάκι Σαπιέντζα, ακριβώς απέναντι από το κάστρο της Μεθώνης. Η Μεθώνη βρίσκεται στην νοτιοδυτικότερη άκρη της Πελοποννήσου. Ο συντομότερος δρόμος για να φτάσεις εκεί είναι οδικώς μέσω Καλαμάτας – Πύλου. Η Μεθώνη απέχει 11 χλμ. από την Πύλο, 61 χλμ. από την Καλαμάτα και 300 περίπου χλμ. από την Αθήνα.

Πώς να έρθετε: Στη Σαπιέντζα θα πάτε με το καΐκι του Φώτη Ζόμπολα (6973-532754)  που διοργανώνει ημερήσιες εκδρομές στο νησί και σας συνοδεύει σε αυτό. Η πρόσβαση στο νησί χωρίς συνοδεία απαγορεύεται (για άδεια και πληροφορίες: Διεύθυνση Δασών Μεσσηνίας 27210-20820).