Καρνάγιο, Σύμη, Δωδεκάννησα

Εμάς η επιστήμη μας ήταν το βούτος…

Η Σύμη μου έχει κλέψει την καρδιά. Κάνω για μέρες βόλτες με τα πόδια πάνω κάτω στα στενά με τα υπέροχα πολύχρωμα σπίτια.

«Πάλι εδώ…» μου φώναξε γελώντας χτες μια πολύ όμορφη Ιταλίδα, που σουλατσάριζε στο Πιτίνι φορώντας ένα γοητευτικό μεγάλο μαύρο καπέλο. «Ωχ… με έμαθαν πλέον και οι ξένοι…» παραδέχτηκα και είπα να πάω λίγο παραπέρα. «Να πας στο Πέδι.. έχει ένα καρνάγιο που δουλεύουν κάτι παλιοί…», μου είπε ο δήμαρχος του νησιού Λευτέρης Παπακαλοδούκας πίνοντας μαζί μου ένα πρωινό εσπρεσάκι στο λιμάνι. Ωραία… Πέδι λοιπόν..

Σύμη, Δωδεκάννησα
Το λιμάνι της Σύμης

Τι είναι το Πέδι ρε παιδιά; Ο χάρτης με φωτίζει πριν ανηφορίσω με το σκουτεράκι μου το λόφο. Το Πέδι είναι ένας γειτονικός οικισμός της Σύμης. Βρίσκεται ακριβώς τον διπλανό, θαυμάσια προστατευμένο από τα μελτέμια όρμο. Εδώ δένουν το καλοκαίρι όσα ιστιοπλοϊκά δεν χωράνε στο κεντρικό κοσμοπολίτικο λιμάνι (γιατί έρχονται πολλά ιστιοφόρα το καλοκαίρι στη Σύμη: πάνω από 10.000!).

Πριν φύγω από το λιμάνι της Σύμης μιλάω λίγο με τους ψαράδες. Πάντα μου αρέσει όπου ταξιδεύω να μιλάω με τους ψαράδες, τους θεωρώ πολύ δικούς μου ανθρώπους. Η Σύμη έχει κάμποσους ψαράδες. Ρίχνουν τους κιούρτους τους στα βαθιά νερά και βγάζουν το διάσημο στο πανελλήνιο κόκκινο συμιακό γαριδάκι, το γαστρονομικό σήμα κατατεθέν του νησιού. Ψάρια όμως βγάζουν λιγοστά. «Οι Καλύμνιοι εκαταστρέψαν μας…» μου φωνάζει από το καΐκι του καθαρίζοντας τους κιούρτους του ο ψαράς Γιάννης Ριζόπουλος. «Η άδειά τους λέει να βουτούν για σφουγγάρια και αυτοί μαζεύουν αστακούς και ψάρια. Εκατάστρεψάν μας εντελώς. Ευτυχώς τους έδιωξε ο Λιμενάρχης».

Το ψάρεμα είναι η μόνη θαλασσινή τέχνη που απέμεινε στη Σύμη. Α, και η ναυπηγική. Ρε παιδιά ξεχάστηκα… Ανεβαίνω στο σκουτεράκι βουρ για το Πέδι.

Στο Πέδι λειτουργεί το ένα από τα δύο εναπομείναντα μικρά καρνάγια του νησιού. Α, να, το βρήκα. Βρίσκεται λίγο πριν την αμμουδιά. Μια αντροπαρέα στην αυλή περνάει καλά: λένε καλαμπούρια, γελάνε, πίνουν καφέδες και ούζα. Οι μισοί σκαρώνουν μια βάρκα. «Υπήρχαν κάποτε πάρα πολλά καρνάγια πίσω από το τελωνείο» μου λένε οι καραβομαραγκοί Γιώργος και Πανορμίτης Χάσκας. «Εδώ έφτιαναν τα πλεούμενα τους οι σφουγγαράδες, τρεχαντήρια, βαρκαλάδες αχταρμάδες.» Τα ονόματα των παλιών πλεούμενων ακούγονται σαν παλιά θαλασσινή μουσική: άγνωστες λέξει σήμερα, αλίμονο. Δεν υπάρχουν πια αυτά τα σκαριά.

«Μετά το ‘48 η σπογγαλιεία άκμαζε, θα έβλεπες και 200 καΐκια στο Γιαλό. Είχαμε καΐκι που πήγαινε Μάρσα Ματρούχ και Μπιγκάζα» φωνάζει από δίπλα ο δικηγόρος Γιώργος Αντωνιάδης, ένας από την χαριτωμένη παρέα. «Όμως πολλοί δεν γύριζαν πίσω. Έμεναν εκεί στην άμμο…».

Αμέτρητες είναι οι πικρές, περήφανες ιστορίες των Συμιακών βουτηχτάδων. Γιατί στη Σύμη κάποτε ζούσαν οι πιο περίφημοι, οι πιο ξακουστοί δύτες της Μεσογείου! Οι πιο ατρόμητοι. «Εμάς η επιστήμη μας ήτον το βούτος…» διάβαζα χτες σε μια παλιά επιγραφή στο μικρό Ναυτικό Μουσείο στο Γιαλό. Συμιακοί δύτες ανακάλυψαν το ναυάγιο των Αντικυθήρων το Μάιο του 1900: σε μια βουτιά στο 50 μέτρα για σφουγγάρια ο Συμιακός Ηλίας Λυκοπάντης είδε το βυθό σπαρμένο αγάλματα!

Ναυτικό μουσείο, Σύμη, Δωδεκάννησα
Φωτογραφία σφουγγαρά στο Μουσείο

Περίφημοι δύτες για αιώνες οι Συμιακοί, βουτούσαν γυμνοί χωρίς σκάφανδρο με μια ανάσα σε ασύλληπτα βάθη(ως το 1863, που ήρθε η θρυλική «Μηχανή» και το σκάφανδρο). Μεγάλωναν μέσα στο νερό. Οι άπνοιές τους ήταν εξωπραγματικές. Ο γερμανός περιηγητής Γιοχάνες Χέιμαν έγραψε το 1720 ότι όποιος Συμιακός δεν μπορούσε να βουτήξει 20 οργιές (δηλαδή 36 μέτρα!!!) τουλάχιστον ήταν ακατάλληλος για γάμο!!! Αυτό μάλιστα! Αυτό είναι πιστοποιητικό ανδροπρέπειας!

Θυμάμαι, στο Μουσείο, στάθηκα συγκινημένος μπρος στο ασπρόμαυρο πορτρέτο του περίφημου Ιωάννη Χατζή: αποστεωμένα μάγουλα, μακρύ μουστάκι και η καμπανελόπετρα (η πέτρα που χρησιμοποιούσαν ως έρμα για ταχύτατη κάθοδο στα βάθη) στο χέρι. Ο Χατζής γεννήθηκε το 1876 και πέθανε το 1936. Είναι ο πρώτος καταγεγραμμένος βαθύτερος άνθρωπος παγκόσμια: το 1913 βούτηξε στα 84 μέτρα για να δέσει την άγκυρα του ιταλικού θωρηκτού “Regina Margarita”. Ο ιταλός γιατρός του πλοίου έπαθε σοκ από την έκπληξη όταν ο Χατζής ανέβηκε σώος και αβλαβής! Το έγραψε στο ημερολόγιο του πλοίου και έτσι διασώθηκε το ρεκόρ!

Ναυτικό μουσείο, Σύμη, Δωδεκάννησα

Μιλάμε με την παρέα στο Πέδι για σκαριά, για παλαιές εποχές, για τα ταξίδια στην Αφρική, για τους «χτυπημένους» από τη νόσο των δυτών, για τα σκάφανδρα, μιλάμε για τα χρόνια της ακμής του νησιού, για τα αφράτα μεγάλα ξανθά σφουγγάρια. «Ε ..ρε και που να σου πω την ιστορία του καπετάν Δράκου..» μου λέει ένας φίλος τους που σταματάει το ποδήλατό του για λίγο στη σκιά από μεγάλο αλμυρίκι για να κουτσομπολέψει μαζί μας. Και αρχίζει την ιστορία του καπετάν Δράκου, που δεν ήταν Συμιακός, αλλά ήταν Τρικεριώτης, σφουγγαράς ατρόμητος (δεν είμαι σίγουρος πως υπήρξε ποτέ καπετάν Δράκος: η διήγηση μύριζε αλκοόλ από μακριά). «Και που να σου πω για την Βεγγάζη…» λέει. Κοιτάω συγκινημένος αυτούς τους άντρες που καπνίζουν και θυμούνται τα πράγματα ένα αιώνα πίσω σαν να έγιναν μόλις χτες. Στο καρνάγιο μυρίζει πίσσα και φρέσκο, ξινό ροκανίδι…

Καρνάγιο, Σύμη, Δωδεκάννησα
Το ναυπηγείο στο Πέδι

Στην παραλία πλήθη φερμένα με τα «ημερόπλοια» της Ρόδου (τα πλοία που κάνουν ημερήσιες εκδρομές στη Σύμη) ψωνίζουν σφουγγάρια, κοχύλια, κοράλλια δίπλα στα παλιά σκάφανδρα – ατραξιόν. Το σφουγγάρι το φυσικό είναι πια ένα ταπεινό φολκλόρ. Που να ήξεραν όλοι αυτοί οι ταξιδιώτες από πού βγαίνει το σουβενίρ που στριμώχνουν στα σακίδιά τους; Εγώ ξέρω. Και συγκινήθηκα πολύ με τις ιστορίες που άκουσα για τους παλιούς βουτηχτάδες. Βουτάω κι εγώ βλέπετε. Με ελεύθερη κατάδυση, με το κράτημα της ανάσας μου. Νοιώθω κάτι σαν πνευματικό τους δισέγγονο. Κι εγώ, κι δύτες φίλοι μου.

Ευαισθησίες; Ναι, βέβαια. Αλλά σταματάω τώρα το γράψιμο. Παίρνω και τον εξοπλισμό μου και πάω έξω από το Εμποριό για καμιά κατάδυση. «Wait for meeee.. … Don’t hurry dude…» φωνάζει ο αμερικάνος φίλος μου Les Meyers. Νομίζω έχω μια μάσκα και γι αυτόν.

Βαθιά ανάσα. Πάμε…

Ναυτικό μουσείο, Σύμη, Δωδεκάννησα
Φωτογραφία σφουγγαρά στο Μουσείο

Πού βρίσκομαι;

Η Σύμη ανήκει στα Δωδεκάνησα. Το Πέδι βρίσκεται δίπλα στην πρωτεύουσα του νησιού η οποία επίσης λέγεται Σύμη.



Social Media