Στο Χριστό, στο Κάστρο

«Κατά τας παραμονάς των Χριστουγέννων δύο νησιώται, οι οποίοι μετέβησαν δια κοπήν ξύλων, απεκλείσθησαν εις το Κάστρον λόγω αιφνιδίας πτώσεως, χιόνος.

Ο ιερεύς της κωμοπόλεως αποφασίζει να μεταβή εις την εγκαταλελειμμένην εκκλησίαν του Κάστρου δια να λειτουργήση και συγχρόνως να παράσχη βοήθειαν εις τους αποκλεισθέντας.

Η δια ξηράς μετάβασις είναι αδύνατος, η δε δια θαλάσσης λίαν επικίνδυνος λόγω της θαλασσοταραχής.

Παρά ταύτα όμως η απόφασις του ιερέως είναι αμετάτρεπτος.

Τούτον ακολουθούν, ενθαρρυνόμενοι δια του παραδείγματός του, και μερικοί άλλοι, άνδρες και γυναίκες.

Μετά ταλαιπωρίας λόγω της τρικυμίας έφθασαν εις το Κάστρο και εύρον σώους τους δύο αποκλεισθέντας».

Αυτή είναι η περίληψη του αγαπημένου μου διηγήματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Στο Χριστό, στο Κάστρο» από την «Εστία» του 1892. Ζω τα Χριστούγεννα, εδώ και πολλά χρόνια μέσα σε αυτό το διήγημα, ανάμεσα σε θαλασσοπνιγμένους προσκυνητές, αποκλεισμένους από τα χιόνια ξυλοκόπους και γιδοβοσκούς, ξουριασμένους από το βοριά καπεταναίους και ναύτες. Και γιορτάζω μαζί τους τα Χριστούγεννα “μετά σπανίας μεγαλοπρεπείας επί του ερήμου εκείνου βράχου”, στο Κάστρο της Σκιάθου.

Το Κάστρο της Σκιάθου.

Το κάστρο της Σκιάθου βρίσκεται στο βορειότερο άκρο του νησιού. Η ίδρυσή του χρονολογείται στις αρχές του 14ου αιώνα τότε που η πειρατεία μάστιζε τα νησιά του Αιγαίου. Χτίστηκε δηλαδή σαν έσχατο μέτρο των Σκιαθιτών να προφυλάξουν τις ζωές και το βιος τους και αποτέλεσε επί 5 αιώνες τον μοναδικό οργανωμένο οικισμό του νησιού.

Μέχρι την άλωση της Πόλης, το κάστρο εξουσίαζαν οι Βυζαντινοί. Τους διαδέχτηκαν οι Ενετοί έως το 1538 και οι Τούρκοι έως το 1821. Σε όλο αυτό το διάστημα, η ζωή των κατοίκων του κάστρου ήταν γεμάτη βάσανα. Το 1518 μια εξέγερση κατά του Ενετού διοικητή Βιτσέντζο Μπάφο πνίγηκε στο αίμα. Κι όταν το 1538 πολιόρκησε το κάστρο ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα κάποιοι ντόπιοι δολοφόνησαν τον διοικητή Ιερώνυμο Μέμο και παρέδωσαν το φρούριο στους Αγαρηνούς ελπίζοντας σε καλύτερη τύχη.

Έπεσαν όμως έξω:  Ο Μπαρμπαρόσα αποκεφάλισε όλους όσους έλαβαν μέρος στην συνωμοσία κι έφυγε παίρνοντας μαζί του αρκετούς αιχμαλώτους.Το 1655 η Σκιάθος ξανάγινε θέατρο των τουρκο-ενετικών συγκρούσεων. Το 1660 ο Φραντσέσκο Μοροζίνι ανακατέλαβε το Κάστρο και αντιμετώπισε με μεγάλη σκληρότητα τους κατοίκους του.

Τα δεινά των καστριωτών της Σκιάθου δεν σταμάτησαν ούτε και στους επόμενους αιώνες. Το 1771 με τα Ορλωφικά, λεηλατήθηκε από το ρωσικό στόλο, κι ένα χρόνο αργότερα λαφυραγωγήθηκε ξανά από τον λήσταρχο καπετάν Γιώργη Τζογκάνο. Τότε κάηκε και το Διοικητήριο του νησιού του νησιού και μαζί της, ολόκληρο το αρχείο της μεσαιωνικής ιστορίας του.

Στα χρόνια του ‘21 οι κάτοικοι του κάστρου δεινοπάθησαν από τους επαναστάτες του Ολύμπου, τους Λιάπηδες που κατέφυγαν στο νησί μετά την αποτυχία της επανάστασης στη Μακεδονία. Τον Ιούλιο του 1826 ο Τσάμης Καρατάσος κυρίευσε το κάστρο και έσφαξε πολλούς από τους κατοίκους του.

Αυτή ήταν και η τελευταία δοκιμασία της πολυτάραχης ιστορίας του. Μετά την απελευθέρωση και τα πρωτόκολο του Λονδίνου (1829) οι Σκιαθίτες έριξαν μαύρη πέτρα πίσω τους. Εγκατέλειψαν την μεσαιωνική πόλη και μετοίκισαν μαζικά στην αρχαία πόλη της Σκιάθου, στο λιμάνι, όπου βάλθηκαν να την ξαναχτίσουν μεταφέροντας δομικά υλικά από τις παλιές κατοικίες τους. Αυτός ήταν κι ο λόγος που το κάστρο ρήμαξε αμέσως